Эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагаан мэдээ

Шүүх эрх мэдлийн шинэтгэлийг гүнзгийрүүлэх хөтөлбөрийн дагуу Улсын Их Хурлаас  Шүүхийн тухай багц хуулиуд баталсан нэг нь Эвлэрүүлэн зуучлалын тухай хууль юм. Энэхүү хуулиар иргэний эрх зүй болон хөдөлмөрийн ганцаарчилсан, түүнчлэн гэр бүлийн эрх зүйн маргааныг  шүүхийн бус аргаар эвлэрүүлэх ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоох, улмаар тухайн ажиллагааг  хэрэгжүүлэхтэй холбоотой харилцааг зохицуулсан байна. Тус хуулийн ач холбогдол нь шүүхийн бус аргаар дээрх төрлийн маргааныг шийдвэрлэснээр иргэдийн хувьд ердийн журмаар шүүхээр маргаанаа шийдвэрлүүлэхээс гадна,
- Маргалдагч талуудын хугацааг хэмнэж, эвлэрүүлэн зуучлах процедур хялбар, нотлох баримтаар хязгаарлагддаггүй, талуудын харилцан яриа, тохиролцоог чухалчилдаг.
- Эвлэрүүлэн зуучлагчид хандсан тохиолдолд хураамж бага учраас зардал хэмнэх,
- Маргалдагч талууд  эвлэрүүлэн зуучлагчийн дэргэд нүүр тулан уулзаж, маргааны талаар ярилцаж санал бодлоо хэлэх боломжтой, илүү нээлттэй  чөлөөтэй учраас зөв шийдвэл гаргах давуу талтай.
- Талууд эвлэрч эвлэрэлийн гэрээ байгуулсан бол шүүгч баталгаажуулж шийдвэр гаргах учир гэрээний үүрэг биелэгдэнэ.
- Шүүхийн ачаалал багасна.
- Хэдий талууд эвлэрч чадаагүй ч цаашид маргаан үүссэн ч цаг хэмнэх боломжтой байдгаар бусад шүүхүүдийг бодоход давуу талтай байдаг.
Эвлэрүүлэн зуучлалын тухай хуулийн дагуу нийт иргэний хэргийг анхан шатны журмаар хянан хэлэлцэж буй 44 шүүхэд ажиллаж буй орон тооны эвлэрүүлэн зуучлалын нэг нь Ховд аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлал юм.
Ховд аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүх дэх Эвлэрүүлэн зуучлал нь 2014 оны 02 сарын 15-ны өдрөөс эхлэн тус шүүхэд үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн бөгөөд сүүлийн 3 жилийн хугацаанд Ховд аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн хэрэг маргаан шийдвэрлэсэн байдлаас нь Эвлэрүүлэн зуучлалийн хэрэг маргаан шийдвэрлэстэй харьцуулбал:

• 2015 онд тус шүүхэд ирсэн нийт хэрэг маргааны 22% буюу 164 өргөдөл,
• 2016 онд тус шүүхэд ирсэн нийт хэрэг маргааны 47% буюу 565 өргөдөл,

2017 онд тус шүүхэд ирсэн нийт хэрэг маргааны 59% буюу нийт 368 өргөдлийг амжилттайгаар шийдвэрлэсэн бөгөөд, дээрх хувь тоон хэмжээгээр Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн ачааллыг бууруулсан байна.
Эдгээр тоон судалгаанаас харвал Эвлэрүүлэн зуучлалын тухай хууль хэрэгжсэнээр иргэдийн хооронд энх тайванч уур амьсгал бүрдүүлэх, шүүхийн ачааллыг бууруулах, иргэн, хөдөлмөр, гэр бүлийн эрх зүйн маргааныг шүүхийн бус аргаар буюу эвлэрүүлэн зуучлах шийдвэрлэх эрх зүйн орчин хэрхэн бүрдэж, Монгол улсын үндэсний эрх зүйн тогтолцоо “Эвлэрүүлэн зуучлалын эрх зүй” хэмээх шинэ салбар хэрхэн хүрээгээ тэлж, иргэнд хэрхэн Эвлэрүүлэн зуучлал хандах хандлага, шүүхэд иргэд хэрхэн итгэж үйлчлүүлж, шүүх хэрхэн үйлчилгээний байгууллага болж буйг тодхон харуулж байна.